Motor gücü, azami hız, 0 - 100 km/s hızlanma... Bunlar, çocukların bile bildiği, otomobiller için önemli sayılardır. Yine de tork söz konusu olduğunda, sıkı motor fanatikleri bile bunu açıklamakta zorlanabilirler. Araba kullanırken tork ne demek bilmek ve ayrıcalıklarına hakim olmak, birçok insanın düşündüğünden çok daha önemlidir. Peki arabada tork nedir, torkun arabalar üzerinde nasıl bir etkisi vardır? Detaylar için yazımızı okumaya devam edin.
Araçta Tork Nedir, Nasıl Çalışır?
İster benzinli ister hibrit olsun, tüm motorlar belirli bir miktarda hem beygir gücü hem de tork üretir. İkisi birbiriyle ilişkilidir ve her ikisi de motor çıkışını farklı şekillerde ifade eder. Araçlarda torki bir motorun beygir gücünün hesaplanmasında bile kullanılır. Sürücülere araçlarından bekleyebilecekleri performans hakkında bir fikir vermek için hem beygir gücü hem de tork ölçülür. Ana akım otomobillerdeki ve kamyonlardaki motorların ürettiği tork, motorun krank milinde yukarı ve aşağı ileri geri hareket ederek motorun sürekli olarak dönmesine (veya bükülmesine) neden olan bir motor içindeki pistonlar tarafından oluşturulur. Bu tork daha sonra şanzıman ve aktarma organları aracılığıyla aracın tekerleklerine aktarılır. Tork çıkışı, motorun boyutu ve nasıl çalışacak şekilde tasarlandığı gibi birçok değişkenin bir sonucudur. Basit bir ifadeyle, bir motor ne kadar fazla torka sahip olursa, çekme, taşıma veya dik yokuşlara tırmanma gibi zorlu işler için o kadar uygundur. Bu nedenle, römork takılı bir kamyon gibi büyük ve ağır bir şeyi hareket ettirirken tork genellikle en önemli rakamdır.
Arabada Tork Nasıl Hesaplanır?
Araçlar için tork nasıl hesaplanır detaylarına girmeden önce fizikteki en basit tork teorisi ve temel tork hesaplaması ile başlayalım. Fizikte torkun tanımı, bir manivela kolu yardımıyla bir pivot noktasına etki eden kuvvettir. Tork formülü, kaldıraç yasası kapsamında şöyledir: Tork = kuvvet (N) x kaldıraç kolu (m). Tork birimleri newton-metre (Nm) veya pound-feet'tir (lb-ft). Newton (veya pound) etki eden kuvveti, metre (veya fit) ise kaldıraç kolunun uzunluğunu temsil eder. Son model araçların günümüzde tipik olarak 100 ila 400 lb.-ft tork ürettiği bilinmektedir. Torkun belki de anlamının daha net bir göstergesi olan başka bir adı da dönme kuvvetidir. Bu adından da anlaşılacağı gibi, dönme kuvveti veya tork, bir nesnenin dönmesini sağlar. Böylece, dönerken aracın tahrik miline etki eden kuvveti gösterir. Kuvvet (N) ise nesneleri doğrusal olarak hızlandırır. Bir motorun gücü, kuvvetin ve bu kuvvetin etki ettiği hızın ürünüdür. Motor gücü ve tork, motor devrine bağlı olan göstergelerdir.
Torka Karşı Beygir Gücü
Beygir gücü ve tork, bir araba motorunun performansını anlamada iki kritik kavramdır. İlişkili olsalar da, aynı şey değiller. Beygir gücü (HP), bir motorun zaman içinde ne kadar güç üretebileceğinin bir ölçüsüdür. Bir motorun belirli bir sürede yapabileceği iş miktarını ölçmenin bir yoludur. Bir motor ne kadar fazla beygir gücüne sahipse, belirli bir miktarda işi o kadar hızlı gerçekleştirebilir. Öte yandan tork, bir motorun tekerlekleri döndürmek için ne kadar kuvvet üretebileceğinin bir ölçüsüdür. Tork, bir arabayı dururken hareket ettiren şeydir ve tepelere tırmanmak ve diğer araçları geçmek için gereken gücü sağlar. Bir motor ne kadar fazla torka sahipse, hızlanırken o kadar güçlü hissedecektir. Beygir gücü, bir motorun bir işi ne kadar hızlı yapabileceği gibidir, tıpkı bir arabanın çok hızlı gitmesi gibi. Tork ise motorun ne kadar güçlü olduğunu ifade eder. Beygir gücü yüksek bir otomobil yüksek hızlara çıkabilir ancak yeterli torka sahip değilse hızlı bir şekilde hattan çıkmakta zorlanabilir. Öte yandan, yüksek torka sahip bir araba hızlanırken kendini güçlü hissedebilir, ancak beygir gücü olmadan yüksek hızlara çıkamayabilir.
Farklı Motor Tiplerinde Tork
Şimdi de motorda tork nedir, yakından bakalım. Bir araba, motor tipine bağlı olarak daha fazla veya daha az tork uygulayabilir. Özetle, dizel motorlar benzinli motorlardan daha fazla torka sahip olma eğilimindedir, yani çekme ve tırmanma için daha uygundurlar.
Dizel Motordaki Tork: Dizel motorlar, daha fazla hava sıkıştırdıkları için benzinli motorlardan daha yüksek miktarda tork üretme eğilimindedir. Bir dizel motor, bir buji kullanmanın aksine, yakıtı ateşlemek için tamamen havanın ısısına bağlıdır. Peki bunun torkla ne alakası var? Daha yüksek sıkıştırma oranları, doğrudan torka bağlı bir motorun daha yüksek verimliliği anlamına gelir. Bu, dizel motorun daha yüksek sıkıştırma oranları nedeniyle daha fazla torka sahip olduğunu ifade eder.
Benzinli Motorda Tork: Benzinli motorda yakıtı yakmak için buji kullanılır. Bir silindir içindeki piston, tam bir ateşleme gerçekleşmeden önce önemli miktarda aşağı hareket eder. Başka bir deyişle, yakıt henüz tutuşmaya başladığında piston zaten yukarıdan aşağı inmiştir. Sonuç olarak, benzinli motor daha yavaş çalışır ve böylece tork azalır.
Elektrikli Araçta Tork: Elektrikli otomobiller, araca güç sağlamak için bir elektrik motoru kullanır. Bir içten yanmalı motorun en yüksek hıza ulaşması için birden fazla vitese sahip olması gerekirken, bir elektrik motoru anında en yüksek torka ulaşabilir. Ayrıca elektrikli araç, motorun gücünü tekerleğe etkili bir şekilde iletmek için bir redaktöre, bir tür şanzımana sahiptir. Motor önemli ölçüde yüksek torka sahip olduğundan, sürüş koşullarına bağlı olarak devri uygun bir seviyeye düşürmek için redaktöre ihtiyaç vardır. Böylece elektrikli araçlar düşük devirden güç tasarrufu yaparak sonuç olarak daha yüksek tork üretebilir.
Hibrit Motordaki Tork: Hibrit motor iki türe ayrılır; elektrik motoruyla eşleştirilmiş benzinli motor veya elektrik motoruyla eşleştirilmiş dizel motor. Bir benzinli hibrit motorda, bir motor daha düşük hızlarda elektrikli araca benzer yüksek bir tork sağlayabilir, böylece hızlı tork açısından aynı faydaları sunarak yakıt verimliliğinin artmasına ve daha iyi performansa neden olur. Tersine, bir dizel hibrit söz konusu olduğunda, dizel motorun kendisi yüksek miktarda tork ürettiğinden, bir motorun yeteneklerini en üst düzeye çıkarmak zordur.
Hem beygir gücü hem de tork bakımından size beklentilerinizden fazlasını verecek son performans araç modellerini Sixt kiralama noktaları üzerinden inceleyebilir ve beğendiğiniz modeli hemen kiralayarak keyifle sürebilirsiniz.
