Araçlarda geçiş üstünlüğü, genellikle görev sırasında kullanılan araçlar için vardır. Ambulans, organ nakil aracı, itfaiye, polis ve jandarma aracı gibi otomobillerin, görevleri esnasında çeşitli şartlara göre geçiş üstünlükleri vardır. Bunun yanı sıra sivil araçların da bulundukları yol şartına geçiş üstünlüğü olabilmektedir. Özellikle hayati konular ile ilgili görev başında olan araçlara sivil araçların yol vermesi hem zorunlu hem de son derece önemlidir. Ayrıca bu konu ehliyet alacak kişilerin e-sınavlarında da öne çıkar. İçeriğimizde geçiş üstünlüğü nedir, belirli senaryolarda geçiş üstünlüğü hangi araca aittir gibi pek çok sorunun yanıtını bulabilirsiniz.
Geçiş Üstünlüğü Nedir?
Geçiş üstünlüğü; belirli araç sürücülerinin görevdeyken, can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır. Örneğin, yaralı ve acil hastaları taşıyan ambulanslar, itfaiye araçları, sanık veya suçluları takip eden ya da genel güvenlik için olay yerine giden zabıta araçları, olay veya kaza yerine giden trafik polisleri trafikte geçiş üstünlüğüne sahiptir. Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür işaretini alınca, bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak, gerekiyorsa durmak gerekir. Bu açıdan geçiş üstünlüğü olan araçlar, görev esnasındayken ve can - mal güvenliğini tehlikeye sokmayacak şekilde trafik kurallarına tabi olmadan sürüşlerine devam edebilirler.
Geçiş Üstünlüğüne Sahip Araçlar
2918 numaralı Karayolları Trafik Kanunu'nda belirtildiği üzere geçiş üstünlüğü sıralaması nasıl ilerler aşağıdaki maddelerden takip edebilirsiniz. Buna göre görev esnasında geçiş üstünlüğüne sahip araçlar öncelik sırasıyla şunlardır:
- Cankurtaran araçları, yaralı veya acil hasta taşıyan araçlar
- İtfaiye araçları, orman yangınlarıyla mücadele eden araçlar
- Hükümlü veya sanığı takip eden veya emniyet ve asayişi korumak için acele olay yerine giden zabıta araçları
- Bir trafik suçu işleyerek kaçan aracı takip eden veya trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay veya kaza yerine gitmekte olan görevlilere ait araçlar
- Afet ve acil durum hâllerinde afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlar
- Devletin yasama, yürütme ve yargı organlarının üst makamlarına ait ekli (1) sayılı listede gösterilen araçlar
- Görev ve hizmet gerekleri veya güvenlik nedenleriyle geçiş üstünlüğüne sahip olduğu yönetmelikte belirlenen araçlar
Geçiş üstünlüğü sivil araçlar için de çeşitli senaryolarda geçerlidir. Örneğin, ana yoldan gelen araçların, bölünmüş yoldan gelen araçlara ve tali yoldan gelen araçlara karşı geçiş üstünlüğü vardır. Bunun yanı sıra kavşaklarda geçiş üstünlüğü sıralamasına göre; kavşak içindeki araçların da kavşağa girmek üzere olan araçlara karşı geçiş üstünlüğü vardır.
Geçiş Üstünlüğü İle İlgili Bazı Kurallar
- Herhangi bir araç sola dönüş işareti vererek yavaşlamakta veya trafik mecburiyeti nedeniyle beklemekte ise, bunların veya yolun ortasından giden tramvaylar ile görev icabı yolun solunda bulunan geçiş üstünlüğüne sahip araçların sağındaki şeritten geçilebilir.
- Geçiş üstünlüğü olan araçların gidiş ve çıkışlarının yapıldığı yerleri belirten işaret levhalarına 15 metrelik mesafe içinde park etmek yasaktır. Bu yasağa uymayan araçlar, esas ve usullere uyularak yetkililer tarafından kaldırılır.
- Karayolu yapısı ile kentsel yapının yapım, onarım, bakım ve işletilmesi ve karayolunun temizlenmesi işlerinde kullanılan araçlar, kurtarıcı araçlar, ağırlık ve boyutları bakımından özel izinle karayoluna çıkan ve bunlara eskortluk eden araçların üstünde sarı renkli uyarı işareti bulunur. Bu işaret geçiş üstünlüğü hakkı vermez.
- Geçiş üstünlüğüne sahip araçlarda bulundurulması gerekenlerin, diğer araçlara takılarak kullanılması yasaktır.
Geçiş Üstünlüğü İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Hangi araçların geçiş üstünlüğü vardır?
Cankurtaran araçları, yaralı veya acil hasta taşıyan araçlar, itfaiye araçları, orman yangınlarıyla mücadele eden araçlar, hükümlü veya sanığı takip eden veya emniyet ve asayişi korumak için acele olay yerine giden zabıta araçları, bir trafik suçu işleyerek kaçan aracı takip eden veya trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay veya kaza yerine gitmekte olan görevlilere ait araçlar, afet ve acil durum hâllerinde afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlar, devletin yasama, yürütme ve yargı organlarının üst makamlarına ait ekli (1) sayılı listede gösterilen araçlar, görev ve hizmet gerekleri veya güvenlik nedenleriyle geçiş üstünlüğüne sahip olduğu yönetmelikte belirlenen araçlar geçiş üstünlüğüne sahip araçlardır. Bu araçların, geçiş üstünlüğüne sahip olması için görevde olması gerekir.
Dört yolda geçiş hakkı kimin?
İtfaiye araçları, yaralı veya acil hasta taşıyan araçlar, zabıta araçları gibi geçiş üstünlüğüne sahip araçlara görev esnasında (dönüş yönüne bakılmaksızın) mutlaka yol vermek zorunludur.
Kontrolsüz kavşakta geçiş üstünlüğü kimindir?
Kontrolsüz kavşakta dönüş yapan araçlar düz giden araçlara yol vermelidir. Ayrıca dönüş yönüne bakılmaksızın; traktör, iş makinesi, kamyon gibi araçlar, diğer motorlu araçlara yol vermek zorundadır.
Dönel kavşakta geçiş üstünlüğü kimindir?
Kavşak içindeki araçların kavşağa girmek üzere olan araçlara karşı geçiş üstünlüğü vardır. Bu nedenle kavşağa yeni giriş yapıyorsanız, kavşak içerisindeki bisikletliler dahil tüm araçlara yol vermelisiniz.
Trafikte öncelik sırası itfaiye mi ambulans mı?
Trafikte geçiş üstünlüğü olan araçlar sırasıyla; ambulans, itfaiye araçları, polis araçları ve sivil savunma araçlarıdır. Bu nedenle itfaiye ile ambulans arasında geçiş üstünlüğü ambulansa aittir.
Zabıtanın geçiş üstünlüğü var mıdır?
Evet, zabıta araçları da kolluk kuvvetleri araçları arasındadır ve görev esnasında geçiş üstünlükleri vardır.
Geçiş üstünlüğü hangi hallerde kullanılır?
Geçiş üstünlüğü acil durumlarda ve görev esnasında kullanılır. Acil servisin hasta alması - hasta taşıması, itfaiye aracının acil müdahaleye gitmesi, polis teşkilat araçlarının operasyona gitmesi, askeri araçların sevkiyat yapması gibi durumlar bu araçların görev esnasında olması anlamına gelir ve bu durumlarda geçiş üstünlükleri vardır.
Tali yolda yol hakkı kimin?
Bölünmüş yoldan ya da tali yoldan gelen araçlar, ana yoldan gelen araçlara yol vermek zorundadır. Bu nedenle ana yoldan geçmekte olan araçların bölünmüş ya tali yoldan gelen araçlara karşı geçiş üstünlüğüne sahiptir.
