Uzun yıllardan bu yana kullanılan dizel araçlar, çoğunlukla ticari ve ağır yük taşıyan araç modelleri için tercih edilen motor çeşitleri arasında yerini alıyor. İçten yanmalı bir motor tipi olan bu dizel araçlar, yakıt verimliliği sağlaması ve dayanıklı olma özellikleriyle ön plana çıkıyor. Diğer motorlardan farklı bir çalışma prensibine sahip olan dizel motor araçlar az yakıtla çok güç elde edebilme potansiyeline sahip. Peki dizel araçların çalışma prensibi nasıldır? Bu yazımızda sizin için dizel araçlar hakkında detaylara değindik.
Dizel Motor Nedir?
Dizel araçlar hakkında detaylara değinmeden önce dizel motor nedir sorusunu yanıtlayalım. Dizel motor, içten yanmalı bir motor tipi olarak yer alıyor. İlk olarak 1890'li yıllarda üretilen bu motor çeşidi dizel yakıt ile çalışmasından dolayı bu isim kullanılıyor. Yakıtın ateşlenmesi için havanın sıkıştırılması sonucu oluşan yüksek sıcaklığın kullanılması ile çalışıyor. Dayanıklı olma ve yakıt verimliliği yapabilme özellikleri bu motorları ön plana çıkarıyor. Ağır vasıta araçlarda tercih edilen bu motor çeşitleri uzun yolculuklara çıkan araç modellerinde de kullanılıyor. Diğer motor çeşitlerine göre daha az yakıt tüketiyor.
Dizel Araçlar Nasıl Çalışır?
Dizel araç nasıl çalışır, sorusuna baktığımızda ise öncelikle motorun temel yapısından bahsetmemiz gerekiyor. İçten yanmalı bir çalışma prensibine sahip olan dizel araçlarda, yakıt silindir içerisinde yanarak çıkan enerjinin mekanik enerjiye dönüşmesini sağlıyor. Silindir, piston, yakıt enjektörleri ve krank mili gibi bileşenlere sahip olan bu motor yapısı ile motorun çalışmasına yardımcı oluyor. Dizel araba çalışma prensibibenzinli araçlarda olduğu gibi dört zamanlı olarak çalışıyor. Bu motorlarda sıkıştırılmış havadan üretilen ısı enerjisi, 400 ile 800 derece arasında bir yere sahip. Sıcaklığın yüksek seviyelere çıkması dizel yakıtın yanmasına ve motorun çalışmasına yardımcı olacaktır. Bu çalışma zamanları motorun çalışma prensibini oluşturarak şu şekilde özetlenebilir:
Emme Zamanı (İlk Zaman)
Dizel aracın çalışma prensibi adımlarından ilki olan emme zamanı ya da ilk zaman olan adlandırılan bu kısım silindirin içerisine hava çekilme anı olarak biliniyor. Giriş valfi açılarak hava içeri alınır ve silindirlerde yer alan pistonlar aşağı yukarı hareket ederek havayı içeriye çeker. Bu hareket dizel motorun çalışmasındaki ilk adımı oluşturur.
Sıkıştırma Zamanı (İkinci Zaman)
İkinci zaman olarak da isimlendirilen sıkıştırma zamanı pistonun yukarı doğru hareket ederken silindire çekilen hava da sıkıştırılıyor. Sıkıştırma işlemi sırasında hava yüksek basınç seviyelerine çıkar. Dizel motorlarda sıkıştırma oranı yüksek olduğundan kendi kendine tutuşma sıcaklığına ulaşır.
Yanma Zamanı (Üçüncü Zaman)
Üçüncü vuruş yanmayı tetikler. Havanın yüksek oranda sıkıştırılması ısınmanın gerçekleşmesine neden olur ve yakıt enjektörleri silindir içerisine dizel yakıtın püskürtülmesini sağlar. Yüksek sıcaklığa sahip olan hava ise kendiliğinden ateşlenir. Yanma sonucunda ise enerji açığa çıkarak pistonu aşağı krank miline aktarır.
Egzoz Zamanı (Dördüncü Zaman)
Piston yukarı doğru hareket ettiğinde yanma sonucu oluşan egzoz valfleri aracılığıyla silindirden dışarı atılır. Böylece motor bir sonraki döngü için hazır hale gelerek araç çalışmaya başlar.
Dizel ve Benzinli Motor Arasındaki Fark Nedir?
Dizel ve benzinli motorların çalışma prensipleri arasında temel bir fark bulunuyor. Bu da yakıtın ateşlenme şekli. Benzinli motorlarda; yakıt ve hava silindire girdikten sonra buji yardımıyla ateşleniyor. Dizel motorlarda ise bu durum farklı olup ateşlemede buji kullanılmıyor. Dizel motorlarda buji yerine havanın sıkıştırılması sonucu oluşan yüksek sıcaklık yakıtın ateşlenmesinde kullanılıyor. Bu işlem de dizel motorların daha verimli çalışmasını sağlıyor.
